Architektura renesansowych dworów na Dolnym Śląsku

18.2.2010–3.5.2010

Wystawa i towarzysząca jej książka pod tym samym tytułem są pierwszym, a zarazem kompletnym opracowaniem unikatowego w skali europejskiej zjawiska, jakim są dwory śląskie. Mamy nadzieję, że przyczyni się ona do upowszechnienia wiedzy o tych cennych zabytkach oraz propagowania działań na rzecz ich konserwacji, rewaloryzacji i rewitalizacji, które są niezbędne dla odtworzenia i zachowania unikalnego krajobrazu kulturowego na historycznym obszarze Dolnego Śląska i Łużyc

Dwory na tym terenie powstawały jako siedziby miejscowej szlachty od końca XV do polowy XVII wieku. Były to na ogół niewielkie (choć niekiedy też okazałe) murowane budynki wznoszone przy udziale działających wówczas na Śląsku włoskich architektów, budowniczych i kamieniarzy, toteż wiele z nich jest przykładem znakomitej architektury renesansowej o włoskim rodowodzie, w tym tak znaczące dla sztuki renesansu w Polsce obiekty, jak dwory w Gorzanowie, Goli Dzierżoniowskiej, Wojanowie, Wałbrzychu, Świdnicy Lubuskiej, Kliczkowie, Czernej, Luboradzu, Wojnowicach czy Zagrodnie. W ciągu 150 lat wzniesiono ponad 200 dworów, z czego do naszych czasów dotrwało (w różnym, często bardzo złym stanie zachowania) ponad 100 obiektów.

Na wystawie przedstawiamy 61 zachowanych (w różnym stanie, czasem niestety zupełnej ruiny) oraz 8 już nieistniejących dworów renesansowych. Prezentowana jest bogata dokumentacja fotograficzna ukazująca stan obecny obiektów, ikonografia w postaci m.in. rysunków F.B.Wernera i B. Mannfelda, rycin F. G. Endlera czy T. Blätterbauera oraz fotografii archiwalnych (zarówno z początku XX wieku jak z lat 60.-80. minionego stulecia), a także rzuty wszystkich budynków oraz zachowane elementy wystroju (fragmenty kafli, sztukaterie, fragmenty stropu). Wystawę wzbogaca aranżacja wnętrza dworskiej izby paradnej z jej wyposażeniem. Prezentowane meble, sprzęty domowe z ceramiki metalu i szkła oraz tapiseria herbowa pochodzą z bogatych zbiorów Muzeum Narodowego, które udostępniło je specjalnie na tę wystawę.

Bogato ilustrowana (436 ilustracji, w tym większość barwnych) książka składa się z dwóch części: obszernej rozprawy naukowej zawierającej analizę architektury dworów na Dolnym Śląsku oraz części katalogowej zawierającej opisy, omówienie dziejów, stanu zachowania oraz rzuty 113 obiektów.

Kuratorem wystawy i redaktorem naukowym książki jest kustosz w Muzeum Architektury we Wrocławiu – Beata Fekecz-Tomaszewska.

Autorem książki i współautorem scenariusza wystawy jest wybitny badacz i znawca architektury nowożytnych dworów na Dolnym Śląsku – Krzysztof Eysymontt.